Tòca-Maneta 148 – Montanha

Chaspaires de maneta, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick e esportius de canapè, adissiatz !

Amb tot lo respècte qu’ai per Jean Ferrat, soi pas segur pasmens que la montanha siá totjorn brava. Ja tot es question d’escala, que los Pirenèus per qualqu’un que foguèt totjorn acostumat als puèges de Cantal dona lo sentit de montar d’un nivèl. E los Alps, per qualqu’un que percorreguèt sonque los sendarèls dels Pirenèus, pòdon préner lèu la semblança d’una paret insuperabla. Encara uèi un vertige d’excitacion me pren a l’apròchi d’un sèrre, e m’agafa aquela impression que malgrat tot çò que li fasèm suportar, la natura pòt çaquelà encara préner lo pas sus l’uman, e l’aclapar de tota son immensitat. Aquò paradoxalament a per ieu quicòm de rassegurant. Pasmens deuriá pas ; la montanha de còps amaga d’òrras causas que valriá melhor desconéisser. Urosament, pas besonh d’i anar realament per ne far l’experiéncia : per aquò i a lo videojòc ! E es plan melhor pel bilanç carbòni.

Vista de la valada al pè del Mundaun, amb l'ostal del papet al fons a drecha.

Mundaun es un jòc soïsse que se passa en Soïssa, mai precisament dins lo canton dels Grisons, al sud-èst del país. Soi pas nèci e nulàs en geografia, coneissiái plan los Grisons… sonque per ieu èra una raça de buòus, que ne vendon de lescas secadas al supermercat. E doncas Mundaun es tanben un vilatge qu’existís per de bon, pincat a mai de 1300 mètres de nautor e gaire luènh de Sant Moritz se volètz situar melhor (se coneissètz, me calrà pensar de vos mandar mon RIB).

Dins lo jòc mas, çò sembla, pas dins la realitat, lo Mundaun es tanben lo nom d’un som que l’ascension serà lo motor de l’intriga.

Las pinturas de la capèla serián inspirats d'una vertadièra òbra que se tròba dins los Grisons.

Dins Mundaun doncas vistalham lo pè del Mundaun pels uèlhs de Curdin, que tòrna al vilatge assabentat per letra e per mossul curat de la despartida de son papet, mòrt dins l’incendi de sa bòrda. Los primièrs passes de Curdin dins aquel environament li fan çaquelà lèu sentir que quicòm truca, que lo fuòc se prenguèt pas pel fen sens ajuda, enclaus una ajuda subrenaturala.

Entre religion e supersticions.

E nòstres primièrs passes, jogaire·as, dins aquel encastre inedit, son pro curioses tanben. La rason primièra n’es l’estile grafic del jòc, en entièr dessenhat a la man, al gredon de papièr, de dessenhs puèi aplicats sus de texturas en 3 dimensions. Aquò dona un aspècte immudable als paisatges, una semblança de marioletas desarticuladas als personatges, un costat calhat dins lo temps als ostals (tradicionals). E un anar inquietant a l’ensemble, que Mundaun se presenta coma un « conte d’orror amorosament gredonat ». Sabi pas s’es fach exprès mas la causida del negre e blanc sembla plan ja una referéncia culturala locala, que lo tèrme meteis de « Grisons » vendriá de la color dels vestits de lana del monde del canton. Lo jòc qué que ne siá respècta e utiliza a fons la cultura e lo folclòre local, amb sos mostres-garbièrs, figuras d’umans salvatges que tornam trobar dins totas las culturas montanhòlas, lo conflicte entre crestiantat e rites pagans, sos elements clarament eissits de la matèria dels contes e racontes d’alai.

Me perdonaretz de pas me sarrar mai, mas aquelas salopariás son rufas. Las cal cremar !

E la rason segonda, qu’es plan ligada a çò que veni d’evocar, es l’utilizacion exclusiva del romanche dins los dialògues del jòc. Aquò balha, pel biais del videojòc, una visibilizacion sens precedent per una lenga parlada « sonque » per 60 000 personas dins aquel canton dels Grisons. O deguèssi analisar, diriái que la causida, aquí tanben inedita, d’aquela lenga, respond a mai d’una enveja : cultivar la coeréncia d’ensemble e l’ancoratge local de l’istòria, mas tanben afortir l’aspècte estranh, un pauc a costat de la nòrma, d’un jòc que l’orror demòra subretot dins un sentit global, d’efèits psicologics, una malsanitat, mai que dins l’aparicion de causas dirèctament trebolantas. Lo romanche, lenga latina plan influenciada per las lengas germanicas, a aquela particularitat de sonar a l’encòp familièr e longanh a las aurelhas dels locutors latins coma germanics. Es en tot cas un regal d’ausir aquestes dialògs, e de suspréner a compréner un mot d’aicí e d’alai, d’un costat aquò crèa l’investiment del jogaire dins l’istòria.

L'òme vièlh, un personatge recurrent que sembla al corrent de tot...

A despart de sas particularitats plan marcadas, Mundaun se debana de biais pro classic, coma un jòc d’exploracion a la primièra persona, un walking simulator que s’endeven plan, o sabèm, amb lo genre de l’orror. Per avançar cap a la cima del Mundaun e a la resolucion de l’enquèsta sus la desaparicion subrenaturala del papet, lo jòc nos demandarà de nos passejar, de recampar d’objèctes, de parlar als rares personatges, de nos batre amb qualques creaturas missantas. Los combats son pas una capitada, d’enigmas m’emplonsèron dins una mar de perplexitat e los desplaçaments del paure Curdin son plan pataruts, mas Mundaun se fa sens desplaser, a condicion d’èsser un bricon curiós·a pel genre e son tractament « a la soïssa ». Pel primièr jòc d’una persona quasi sola, Michel Ziegler, Mundaun capita al mens d’èsser original, e es ja pas mal.

Sus aquò vos daissi, vòli ensajar de trimar sus un jòc a la greda blanca que prendriá per fons la mitologia pirenenca. S’apelariá Pic del Miègjorn de Bigòrra.

Mundaun

Data de sortida

16 de març de 2021

Supòrt(s)

PC / Playstation 4 / Switch / Xbox One

Genre

Subrevida / Copacap / Orror

Desvolopaire / Editor

Hidden Fields / MWM Interactive

  • Rendut Visual
  • Scenari
  • Jogabilitat
  • Banda son
  • Durada de vida

%

Taus de Contentament Gahussenc

Lo Sentit del Gahús

Jòc amb de defauts vesedors e qualques feblesas dins la realizacion, mas una originalitat assolidada dins son prepaus, la lenga de son prepaus e lo fons cultural valorizat. Una curiositat.

Tòca-Maneta 147 – Pichotalhas

Tinykin Bandiera

Chaspaires de maneta, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick e esportius de canapè, adissiatz !

Ne vegèrem de jòcs que semblavan pas, a la sortida, a çò qu’èra estat vendut amb las anóncias en vidèo. Lo contrari arriba mens sovent. E doncas d’èsser decebuts en ben per un jòc que semblava inicialament a un autre plan estimat, mas qu’en fait non, i sembla pas, mas qu’es mai que plan a son torn, es una gimnastica encara mai rara.

Aquí Milodane, e sa cara simpatica.

Es pasmens çò que se passèt amb Tinykin. Tinykin, jòc independent sortit de Montpelhièr (tèrra de videojòcs se ne dobtàvetz, aquò ten segurament al fait que lo gigant Ubisoft i ten d’unes de sos quartièrs e que quand lo monde n’an lor confle de trabalhar per eles se montan un quicòm a costat, es la Silicon Valley al Clapàs). Tinykin, sul papièr, enfin sus l’ecran, aviá totes los traits de Pikmin. Ja notaretz lo biais d’omofonia entre los dos noms. Pikmin en contra es pas una seria independenta, emai foguèsse clarament sosdotada per son editor, Nintendo. Apareguda en 2001, la seria Pikmin seguís las aventuras del Capitani Olimar, un explorator qu’arriba sus una planeta desconeguda. I fa lo rescontre dels Pikmin del títol, de pichòtas bèstias amb de capacitats diferentas segon lor color, que poirà dirigir per gropes per tal de resòlvre d’enigmas e d’avançar dins son exploracion. Lo genre de Pikmin es pro unic, que tòrna préner d’elements de gestion e d’estrategia, de genres puslèu ponchuts, mas amb una amira grand public.

Los Tinykin se pòdon espleitar per portar de causas pesugas sens se rompre l'esquina.

Dins Tinykin, jogam lo scientific Milodane, que partís en exploracion sus una planeta misteriosa, per tal de descobrir los secrèts de las originas de l’umanitat. Dins son viatge, rescontra de pichòtas creaturas, los Tinykin (que poiriam traduire per « minusculons »), amb de capacitats diferentas segon lor color, e que poirà dirigir per gropes per tal de resòlvre d’enigmas e d’avançar dins son exploracion. Mas PAS RES A VEIRE, PAS BRICA !

Cada grope de Tinykin permet de far quicòm de diferent. Los blaus son per menar l'electricitat.

Sus una mecanica similara (e poirem pas dire qu’es pas manlevada, seriá una messorga), Tinykin investís en fait d’autres genres e impausa lèu sos pròpris còdis. Defòra l’exploracion de planeta en exterior, Milodane es tot pichon dins un ostal que li sembla gigantàs, poblat d’insèctes organizats qu’ara fan sa talha. E aquel aspècte Mon còr ai estrechit los dròlles fa bascular Tinykin dins la plataforma, mai que dins la gestion/estrategia. Mas pas classica, non !

Benlèu qu’en çò de Nintendo, aquò ronrona, amb de formulas plan simpaticas mas bravetas. Tinykin se’n fot, que t’arriba amb una plancarda « soi caluc », assercion qu’ensajarà de justificar dins cada brigalh de son debanament.

De fials permeton un còp tibats d'anar rapidament d'un caire a l'autre d'un nivèl, sus sa savoneta. 

Cada nivèl es una pèça de l’ostal dins lo qual sèm : una cambra de dròlle, un burèu, una sèrra, una cosina, una sala de banhs. Pichòt monde claus, es çaquelà clafit d’activitats, e de vida. Trobar los Tinykin amagats e se’n servir aquò se pòt far en caminant, en planejant, o en resquilhant sus una savoneta (!), per un efèit dels mai agradius. En mai d’aquò lo jòc demanda de far d’autras causas, recoltar de pollèn (mena de moneda del jòc), desplaçar d’objèctes o los far portar per las nòstras bestiòtas e reglar un fum de problèmas pels estatjants. Aquí demòra lo caluquitge de Tinykin  : cada pèça/monde es poblada en majoritat d’una espècia d’insècte que s’adobèt los lòcs a sa salsa. Aital i crosarem de prègadieus manjasants, de bernats pudents pudents, de gendarmas que fan la polícia, de formigas obrièras sindicadas, de bosièrs malaimats, de peisses d’argent invasius, de forselons bragaires…

Etcheben !

Cada personatge crosat serà l’assegurança d’al minimum sorire davant 2 linhas de dialògue d’un umor absurde o referencial, que rampèla tan d’òbras de la cultura populara e televisuala coma… de la politica francesa, çò qu’es un pauc mai estonant e original. Çò pus capitat es l’integracion d’aqueles « pòbles » diferents dins d’environaments que lor semblan correspondre, e ont avèm plaser a furgar, nos passejar, constatar l’engenh dels creators a servir un monde en miniatura sus las sòbras de nòstre quotidian, ont cada afar banal e comun tròba una segonda vida complètament diferenta e imaginativa.

La collecioniti es presenta, amb ja de costumes de desblocar.

La sala de banhs mudada en boita de nuèit « serada mossa » per de peisses d’argent pauc respectuoses dels vesins e lor ersatz de David Guetta de comuns, o la cosina ont las formigas fan créisser de lentilhas dins las espongas per la taula, ne son dos exemples impagables.

Vos amagui pas que manquèri m'escanar de rire quand veguèri un personatge chafrat "Urssafe" (es lemosin supausi).

Traversèri aquel jòc polit e regaudissent al possible sus qualques jorns qu’aviái la gripa. Me faguèt pas tombar la fèbre, e mai se’n manca, mas me dessenhèt un riset en banana d’una aurelha a l’autra. E aquò’s rare e mai bon signe !

Sus aquò vos daissi, en seguida de l’òrra repression de las formigas trabalhairises pels gendarmas policièrs, partissèm en operacion bombatge sus la boita d’aluquetas que fa ofici de preson. ACAB (All Címecs Are Babaròtas) !

Tinykin

Data de sortida

30 d’agost de 2022

Supòrt(s)

PC / PlayStation 5 / PlayStation 4 / Switch / Xbox Series / Xbox One

Genre

Aventura / Plataformas / Copacap

Desvolopaire / Editor

Splashteam / TinyBuild

  • Rendut Visual
  • Scenari
  • Jogabilitat
  • Banda son
  • Durada de vida

%

Taus de Contentament Gahussenc

Lo Sentit del Gahús

Regaudissent tan que pòt, Tinykin es amusant per son ambient, per son escritura trufandièra o per sas mecanicas. Mèfi de pas i anar tot d’un lanç, coma se manjariá una saca de bonbons !