Cervèl reptilian primitiu : es aquò… sortisses dels limbes d’una nuèit trebolada… as de pan sus la canissa… la maquina es aquí que t’espèra… rebala-te fins al talhador… un Tòca-Maneta de mai, encara un… puèi tornar somelhar, voide… apasimat…
EMPATIA : es important pel monde, n’i a que comptan sus tu !
LOGICA : L’escotes pas. Segon tota versemblança, çò que ditz es fals.
VOLONTAT : es mai fòrt que tu. O DEVES far. T’i cal tornar !
1 – [RETORICA] Chaspaires de maneta, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick…
2 – [AUTORITAT : aisit] Anatz totes vos far mólzer !
3 – [SANGFREG] Se calar e esperar que la migrana passe.
[1]
ELECTROQUIMIA : Òsca ! Una enlairada de mai, aquò fa de ben !
ENDURANÇA : Tos dets se tòrnan desplegar sul clavièr, coma los autres còps. Capitaràs de contunhar.
VOLONTAT : Sentisses las idèas te montar al cap. Aquí, sès prèste a començar la cronica !
S’aquò vos estona de me veire escambiar aital amb de parts plan especificas de mon cervèl es qu’avètz pas jamai jogat a Disco Elysium, ont aquò’s la mecanica principala, dins un jòc de ròtle en forma d’enquèsta – o lo contrari – qu’es un dels mai abotits d’aquestes darrièrs ans.
Pas que comence de biais original pertant, Disco Elysium nos gausa rescalfar lo vièlh daquòs usat duscas a la mesolha del policièr bandarri e amnesic. Çò que càmbia es que la còla estoniana (exiliada a Londres) del jòc i van a fum, e aurem rarament agut l’escasença d’agachar de tan prèp aital las fonzalhas de l’Umanitat dins un videojòc.
Vos desvelhatz dins la cambra miserabla d’una ostalariá sordida, cargat coma una muòla tanplan coma de bragas « patas d’ef », e d’una camisa gaire neta. Vòstre cervèl vos alèrta rapidament : la darrièra cufèla a passat las termièras del possible, e vos sovenètz pas de res, qu’aquò siá recent… o mai ancian. Aprèp aver recuperat qualques vestits e de brigalhons d’indicis sus qual sètz e çò que fasètz aquí, davalatz de quatre en quatre al planpè, per encontrar un dich Kim Kitsuragi. Es aquí per vos acompanhar dins vòstra enquèsta – òc, se ditz que sètz un policièr, un bon amai – aquí, a Martinaise. Martinaise ? Òc, lo quartièr caud de Martinaise, dins la vila de Révachol, ciutat fictiva d’un monde que semblariá plan lo nòstre, en de circonstàncias leugièrament diferentas.
Comprenètz pas res ? Es pas grèu, coma lo personatge que jogam dins Disco Elysium es finfinala tan novelari dins son monde, per son amnesia, coma lo jogaire, s’installarà una mena de partenariat d’aprendissatge, plan utile per tot sasir d’un univèrs ric, complèxe, ont senhoreja pertot lo gris, l’entre-dos, ont lo maniqueisme trencat es remandat luènh dins l’Intocable.
Dins la foscor de son prepaus, dins la negror cinica de son univèrs familièr e luenchenc a l’encòp, al punt de ne far nàisser un sentiment de malaise nascut d’una estranha intimitat, coma se nos aviam tendut un miralh desformant, Disco Elysium brilha per dos punts màgers, doas cambas que ranquejan per nos far avançar : son escritura, e son sistèma de jòc.
Barjacaire, Disco Elysium o es, amb sas milanta linhas de dialòg, sas descripcions fornidas, sas reflexion interioras, sos libres e documents escampilhats un pauc pertot dins Martinaise e que poirem causir d’espepissar, o pas.
Me se Disco Elysium parla e desparla, es jamai per nos enregar dins una dralha que ne poiriam pas sortir : serà al jogaire de causir vertadièrament çò que vòl far, dins quina direccion anar, e mai que mai cossí se comportar. Jogar un blau en crisi de redempcion que passa son temps a se desencusar de tot mai de res, a plorar sus son sòrt de quarantenari loser e alcoolic, es possible. Tan coma de se far una maquina de guèrra, bèstia fisica qu’esclata pòrtas e maissas e a mai lèu fach de desforrelar son pistolet que sa lenga o son intelligéncia, perfièch protofascista abramat d’accion bruta, galejadas racistas en opcion. Tan coma de demorar un subrevivent del comunisme gloriós, nostalgic d’una Revolucion forçadament mancada, refugiat al reialme de las teorias criptomarxistas e de la dialectica qu’ascla las cervèlas en dos. Tan coma un illuminat, creserèl, religiós se cal, un biais de detectiu olistic lèste a escotar sos sens e sa folia interiora. Tan coma un junkie, menteire e mespresable, que reganha pas a panar qualques pecetas per se pagar sas dòsis… mas aquò’s benlèu pas qu’una cobèrta ? Un biais de s’embugar de l’ambient d’aquel quartièr per costejar los qu’an vist quicòm, e aital ensajar de sasir los brigalhons d’indicis qu’esclairaràn un afar que s’anóncia, ja, espinós. Imaginatz : fa 7 jorns qu’un òm es pendut a un arbre darrièr lo bar. Tot lo monde es al corrent, mas degun sap pas res. Se ditz qu’es un mercenari, qu’auriá benlèu forçat una femna… E puèi i a la grèva, aval sul pòrt, lo Sindicat que fa la lei dins lo barri vòl menar la vida marrida als patrons del continent. Mas se ditz tanben que lo Sindicat seriá benlèu mesclat al murtre… qual creire ? Ont anar ? Seguir los indicis, las charradissas o son intuicion ? O un pauc dels tres, quiti a passar per una galina que cor sens cap ?
Disco Elysium es ajudat dins lo debanament de son enquèsta, digna dels melhors romans policièrs socials e pegoses, per sa vision absolutista del jòc de ròtle. Tot, o gaireben, serà sometut a un lançar de dats, visible o pas. La sòrt ten doncas una plaça importanta dins l’anar dels dialògs. Mas la sòrt se pòt forçar, seriá pas amusant sens aquò. Tre la debuta, lo jòc nos demanda doncas de causir un talent especific demest una tièra impressionanta, que totes auràn un interès e un impacte dins lo jòc. Totes se poiràn d’alhors aumentar a mesura, siá en ganhant d’experiéncia (en resolvent de quèstas segondàrias, en parlant al monde o en fasent de menudalhas), siá en se cargant de vestits trobats de çai e de lai (font inagotabla de rires), o encara en indicant a son cervèl de menar de reflexions de fons sus la vida, lo monde, la politica o son identitat perduda, reflexions que, un còp acabadas, donaràn de bonuses e de maluses variats.
Demest los talents, las competéncias, trobam aital la logica, per se daissar guidar per sa rason, l’enciclopedia per se la petar en societat, la retorica per ganhar d’arguments, la cort interiora per parlar a son environament, l’empatia per comprene melhor los autres, l’esperit de còs per privilegiar los collègas policièrs, la suggestion per influenciar lo monde, l’instrument fisic per utilizar sa fòrça bruta, la percepcion per èsser a l’espèra de sos sens… Son mai de 20 aital, rengadas segon 4 grands axes (intellect, psiquè, fisic, motor). E caduna a la possibilitat de cambiar radicalament la partida s’es utilizada o privilegiada, en mai de cambiar los dialògs, per çò que òc, nòstre eròi AUSÍS sas competéncias, de còps parlan entre elas coma aitan de personas qu’abitarián son cap. Un rambalh caluc, sorne, fòrça amusant, e pasmens complètament mestrejat. Aital Disco Elysium « gamifica » (es lo tèrme de mòda) çò qu’auriá poscut demorar un point’n’click policièr ja plan polit, amb sos traches de pincèl, sa musica planejanta, sos doblatges incredibles e atipics ont ausissèm totes los accents, son univèrs madur e madurat, plan connotat politicament o cal dire (los desvolopaires de l’estúdio ZA/UM mercegèron, del temps d’una de lors nombrosas remesas de prèmis, Karl Marx e Friedrich Engels per lor manifèst). Pèça videoludica a despart, engatjada scenaristicament e artisticament, radicala, Disco Elysium es d’aquesta mena de jòc que fa bravament soscar un còp acabat, duscas al moment que, vencut, tornam lançar una autra partida, partida per escriure una autra istòria, istòria de veire çò que se seriá passat se… e se… e se…
Sus aquò vos daissi, ma logica se garrolha amb mon empatia, e i a una tropa de sindicalistas que me vòlon traucar la pèl perque ai gausat criticar lo materialisme istoric del grand Kras Mazov.