Chaspaires de maneta, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick e esportius de canapè, adissiatz !

Amb tot lo respècte qu’ai per Jean Ferrat, soi pas segur pasmens que la montanha siá totjorn brava. Ja tot es question d’escala, que los Pirenèus per qualqu’un que foguèt totjorn acostumat als puèges de Cantal dona lo sentit de montar d’un nivèl. E los Alps, per qualqu’un que percorreguèt sonque los sendarèls dels Pirenèus, pòdon préner lèu la semblança d’una paret insuperabla. Encara uèi un vertige d’excitacion me pren a l’apròchi d’un sèrre, e m’agafa aquela impression que malgrat tot çò que li fasèm suportar, la natura pòt çaquelà encara préner lo pas sus l’uman, e l’aclapar de tota son immensitat. Aquò paradoxalament a per ieu quicòm de rassegurant. Pasmens deuriá pas ; la montanha de còps amaga d’òrras causas que valriá melhor desconéisser. Urosament, pas besonh d’i anar realament per ne far l’experiéncia : per aquò i a lo videojòc ! E es plan melhor pel bilanç carbòni.

Mundaun es un jòc soïsse que se passa en Soïssa, mai precisament dins lo canton dels Grisons, al sud-èst del país. Soi pas nèci e nulàs en geografia, coneissiái plan los Grisons… sonque per ieu èra una raça de buòus, que ne vendon de lescas secadas al supermercat. E doncas Mundaun es tanben un vilatge qu’existís per de bon, pincat a mai de 1300 mètres de nautor e gaire luènh de Sant Moritz se volètz situar melhor (se coneissètz, me calrà pensar de vos mandar mon RIB).

Dins lo jòc mas, çò sembla, pas dins la realitat, lo Mundaun es tanben lo nom d’un som que l’ascension serà lo motor de l’intriga.

Dins Mundaun doncas vistalham lo pè del Mundaun pels uèlhs de Curdin, que tòrna al vilatge assabentat per letra e per mossul curat de la despartida de son papet, mòrt dins l’incendi de sa bòrda. Los primièrs passes de Curdin dins aquel environament li fan çaquelà lèu sentir que quicòm truca, que lo fuòc se prenguèt pas pel fen sens ajuda, enclaus una ajuda subrenaturala.

E nòstres primièrs passes, jogaire·as, dins aquel encastre inedit, son pro curioses tanben. La rason primièra n’es l’estile grafic del jòc, en entièr dessenhat a la man, al gredon de papièr, de dessenhs puèi aplicats sus de texturas en 3 dimensions. Aquò dona un aspècte immudable als paisatges, una semblança de marioletas desarticuladas als personatges, un costat calhat dins lo temps als ostals (tradicionals). E un anar inquietant a l’ensemble, que Mundaun se presenta coma un « conte d’orror amorosament gredonat ». Sabi pas s’es fach exprès mas la causida del negre e blanc sembla plan ja una referéncia culturala locala, que lo tèrme meteis de « Grisons » vendriá de la color dels vestits de lana del monde del canton. Lo jòc qué que ne siá respècta e utiliza a fons la cultura e lo folclòre local, amb sos mostres-garbièrs, figuras d’umans salvatges que tornam trobar dins totas las culturas montanhòlas, lo conflicte entre crestiantat e rites pagans, sos elements clarament eissits de la matèria dels contes e racontes d’alai.

E la rason segonda, qu’es plan ligada a çò que veni d’evocar, es l’utilizacion exclusiva del romanche dins los dialògues del jòc. Aquò balha, pel biais del videojòc, una visibilizacion sens precedent per una lenga parlada « sonque » per 60 000 personas dins aquel canton dels Grisons. O deguèssi analisar, diriái que la causida, aquí tanben inedita, d’aquela lenga, respond a mai d’una enveja : cultivar la coeréncia d’ensemble e l’ancoratge local de l’istòria, mas tanben afortir l’aspècte estranh, un pauc a costat de la nòrma, d’un jòc que l’orror demòra subretot dins un sentit global, d’efèits psicologics, una malsanitat, mai que dins l’aparicion de causas dirèctament trebolantas. Lo romanche, lenga latina plan influenciada per las lengas germanicas, a aquela particularitat de sonar a l’encòp familièr e longanh a las aurelhas dels locutors latins coma germanics. Es en tot cas un regal d’ausir aquestes dialògs, e de suspréner a compréner un mot d’aicí e d’alai, d’un costat aquò crèa l’investiment del jogaire dins l’istòria.

A despart de sas particularitats plan marcadas, Mundaun se debana de biais pro classic, coma un jòc d’exploracion a la primièra persona, un walking simulator que s’endeven plan, o sabèm, amb lo genre de l’orror. Per avançar cap a la cima del Mundaun e a la resolucion de l’enquèsta sus la desaparicion subrenaturala del papet, lo jòc nos demandarà de nos passejar, de recampar d’objèctes, de parlar als rares personatges, de nos batre amb qualques creaturas missantas. Los combats son pas una capitada, d’enigmas m’emplonsèron dins una mar de perplexitat e los desplaçaments del paure Curdin son plan pataruts, mas Mundaun se fa sens desplaser, a condicion d’èsser un bricon curiós·a pel genre e son tractament « a la soïssa ». Pel primièr jòc d’una persona quasi sola, Michel Ziegler, Mundaun capita al mens d’èsser original, e es ja pas mal.

Sus aquò vos daissi, vòli ensajar de trimar sus un jòc a la greda blanca que prendriá per fons la mitologia pirenenca. S’apelariá Pic del Miègjorn de Bigòrra.