Chaspaires de maneta, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick e esportius de canapè, adiussiatz !

Ma maire, vòli pas pus anar a Rapture ! Quicòm dins lo nom me podiá dire tre la debuta que lo viatge s’anava pas passar coma cal, foguèssi ieu mai assabentat de glèisas e de religion dins lo monde anglò-saxon. Rapture designa, dins aquestes paises, la levada, lo raubatòri, l’elevacion dels cresents fins al Paradís. En tèrmi d’elevacion, per ieu foguèt lo contrari : faguèri la cabussada, una longa cabussada, abans de m’enlairar… pas pel melhor tanpauc.

Aprèp que l’avion que me portava véser ma familha aja fracassat dins l’Atlantic, me calguèt qualques nadadas sonque per rejónher aquel far, misteriós e solitari. Me dobtavi pas qu’èra una pòrta d’entrada cap a una gigantassa ciutat jos-marina, Rapture doncas, bastida a la fin de la Guèrra Freja per un milionari excentric. Ne voliá far una utopia, çò disiá, un monde a despart, desbarrassat de las guèrras, de las manipòlis, e mai que mai de çò que el sonava los parasites : los paures, los comunistas, los foncionaris… Una vertadièra utopia capitalista, temple de la consomacion, del culte de la personalitat (la siá tant qu’a i èsser), de l’individualisme. E òc, perqué una utopia podriá pas èsser d’aquela mena ? Lo monde qu’i vivián i vivián plan ! Enfin, a la debuta… Quand arribèri, pensi qu’èra en 1960, Rapture corriá ja a sa roinason. Los estatjants èran corromputs per la venda a cada canton de carrièra dels plasmides, de seringas que donan de poders subrenaturals mas qu’an una tendéncia calamitosa a desvirar las ments e a transformar lo monde en Crosòmes, d’umans dessenats particularament agressius.

L’arribada a Rapture. Una cabussada dirècta, dins totes los senses.

Lo primièr Bioshock, que vèni de ne descriure l’introduccion e lo contèxte, faguèt flòri a sa sortida i a mai de dètz ans, mai se foguèt desvolopat amb de mejans limitats. Se’n parlèt talament e es talament ara considerat coma un jòc unic que podiái pas demorar sens o ensajar. Çò que faguèri recentament, mas amb dètz ans de retard. Tant qu’a i èsser, chapèri Bioshock 2 e 3 (dich Bioshock Infinite), istòria de saber de que parli. Cada jòc d’aquela seria, per ara e pel moment acabada es un FPS, un jòc de tir a la primièra persona, ont arrèstam pas de cambiar entre las armas tradicionalas e de poders manlevats als crosòmes per los revirar contra eles, e los far cramar, los electrocutar, eca… Aquel sistèma eiretat de System Shock, jòc popular de las annadas 90 desvolopat per una bona part de la còla australiana de Bioshock (mas dins un autre estudiò) faguèt fòrça per son succès, mas sufís pas sol a l’explicar. Es dins l’ambient dels Bioshock e dins son messatge e sos jos-entenduts que cal cercar lor originalitat. Artisticament ja un Bioshock se triarà de sa concurréncia per sa reconstitucion d’epòca, son aspècte art decò, steampunk, Jules Verne, films de sciéncia ficcion de las annadas 50, e tota sa banda son que giscla pels gramofònes escampilhats un pauc pertot ven afortir lo costat fòra del temps de l’ensemble, e ajuda a far sentir lo malaise ambient.

Las « pichòtas sòrres », al còr del dilèma permanent impausat al jogaire.

E lo malaise es present pertot a tal punt que me poguèri pas empachar al fach que tot èra estat volgut pels desvolopaires dins un jòc cinic, misantròp, que liura una critica aspra del capitalisme e del liberalisme e ditz qu’un òmi sol serà pas jamai capable de botar en plaça una societat utopica, perque sèm fondamentalament imperfachs, missants, amb de tendéncias a la megalomania, a nos prene per Dieu quand sèm sonque capables de desgaunhar la Natura. L’utopia es vana, aquí çò que nos ditz Bioshock, mas tu de qué vales ? Te creses melhor que los autres, los que combates ? Cadun dels Bioshock dispausarà d’un dispositiu scenaristic, un twist coma dison los angleses, que tornarà botar en perspectiva lo personatge que jogatz (diferent dins cada jòc) e questionarà lo principi meteis de las causidas qu’avèm en tant que jogaire, que sovent son de falsas causidas, de causidas impausadas pels desvolopaires que preveson cossí anatz jogar, foncionar, caminar, avançar. Quitament quand pensatz jogar de biais « moral » seràn aquí per vos tustar suls dets e vos rapelar que sètz benlèu pas tant diferent de çò que fa l’essencial de vòstres enemics.

Bioshock es primièr una mesa en scèna e una estetica, amb de jòcs d’ombra e de lutz.

Ne vau pas dire tròp, que evidentament l’interès del jòc es dins la descobèrta de sas ficèlas scenaristicas, mai foguèsson de còps un pauc gròssas, mai aguèsson tendéncia a se tornar dire suls 3 jòcs, mai aguèsson dètz ans. Dins un mèdia ont l’escala temporala es corteta, Bioshock lo primièr es en retard tecnologicament, visualament vielhanchon, quand Bioshock Infinite, que se passa pas mai dins la ciutat jos-marina de Rapture, mas dins aquela, aeriana, de Celesta, fa mòstra de colors, d’environaments, de perspectivas e d’un ritme encara frescs uèi. Dins lo meteis temps, se vei amb aqueles jòcs que l’escritura, los scenaris, vielhisson plan mens viste, e l’istòria (amb rebombs) del primièr episòdi es encara, e per qualques temps d’una mestresa rara, quand paradoxalament aquela del tresen foguèt un pauc criticada… per una rason que vos pòdi pas dire, mas que val lo còp de descobrir per se !

Sus aquò vos daissi, aprèp la ciutat jos-marina e la ciutat aeriana m’an montada una utopia mejana dins una vila sus tèrra, normala, menada per un dictator d’un nivèl de megalomania acceptable e ont lo monde son mejanament transformats, me cal evidentament anar véser de qué s’i passa.

Chaspaires de maneta, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick e esportius de canapè, adiussiatz !

« Al pus fons del ventre de la tèrra, degun vos ausirà credar ». Aquel eslogan derivat de la saga Alien s’aplica mai que plan a Hollow Knight. E credar, plorar, renar, son de causas que riscan de vos arribar sovent… mas començam pel començament.

Hollow Knight aviá a sa sortida las aparéncias d’un pichon jòc independent, un plataformaire (me desencusaretz aquel neologisme adaptat del concèpte anglofòne que designa aquela mena de jòcs) classic, ont un personatge armat d’un fisson per sola espada se passeja dins un monde poblat de bèstias insectoidas, crosament grafic entre d’unas bendas dessenhadas, 1001 Patas, Microcòsmos e Tim Burton.

Hallownest es plen de trapèlas…

Mas dins lo monde d’Hallownest las causas son plan mens superficialas que semblan de primièra vista e lo jogaire a pas besonh de s’avançar tròp per veire que son aventura serà mai sorna, pegosa e regda que çò qu’auriá pensat. Hallownest foguèt autres còps un reialme ric – ne pòdon testimoniar encara de bastiments dins un estile nèo-gotic trabalhat – abondós, poblat, mas una estranha malediccion lo venguèt sacar e lo roinèt. Poblat, o es encara pertant, mas totes los estatjants, manca qualques excepcions, son venguts fòls, desvirats per aquesta malediccion que tòca lor arma. Totes representaràn d’enemics, soldats e boss que lo Chivalièr (The Knight, sens autre nom qu’aqueste) deurà combatre per avançar al mai pregond d’Hallownest, a la font de la calamitat, e tanben de sas originas a el…

…e de creaturas estranhas, quand son pas mortalas…

Lo sistèma de progression es la fòrça de Hollow Knight, e son originalitat. Parlam d’una civilizacion desapareguda, doncas tot aurà de traucs, lo scenari daissarà anar las interpretacions fantasiosas per son art de ne pas dire tròp e de pas fornir al jogaire totes los elements de compreneson d’un sol lanç, mas la progression geografica se farà sovent, e mai que mai a la debuta, a palpas, sens carta per saber ont anar, sens gaire de possibilitat de salvagardar sa progression… Pauc a pauc, mas rapidament çaquelà, la dificultat del jòc se fa jorn, a mesura que l’interès s’esvelha, que poja l’enveja de davalar totjorn mai pregond, de descobrir de novèlas salas, de novèls tresaurs, e es pas rare qu’un jogaire passe sus Hollow Knight un centenat d’oras, aquí ont un jòc d’aquesta mena reten un detzenat d’oras pas mai.

DONA-ME LA CARTA TRÒÇ DE CON !!!

Es estonant, de tant que Hollow Knight es çò que s’apela un metroidvania dins una vena puslèu tradicionala. Lo tèrmi metroidvania es la contraccion de dos noms de jòcs de las annadas 90, Metroid e Castlevania, qu’an un gameplay en comun, malgrat dos univèrses diferents (un de sciéncia-ficcion, l’autre goticò-vampiresc). Jòc en desfilament orizontal, lo metroidvania es basicament un jòc de plataforma, mas al contrari dels jòcs de plataforma a l’anciana ont cal arribar al punt B en partissent de A sovent lo mai vist possible, dins un metroidvania anam plan sovent passar per C, puèi per D, tornar a A, anar a B, tornar a C… La progression es volontàriament labirintica e lo jogaire serà sovent constrench de contornar d’endrechs ont pòt pas res far, en esperant de trobar l’objècte que li permetrà de passar quand tornarà. Vira vira que fas de torns, lo personatge pauc a pauc s’equipa, creis en poder, lo jogaire comença de conéisser cada recanton de cada nivèl per ont passa, son aprendissatge se fa, se madura per afrontar, aprèp una tierassa d’enemics que creisson tanben en poténcia, lo senhor escur dels lòcs, lo boss final de l’aventura.

Lo metroidvania permet d’entretenir lo mistèri, de cultivar los secrets que sol lo jogaire atentiu podrà trobar, de còps aprèp èsser passat 5 còps davant, recompensa la progression, l’acarniment, la curiositat, e demanda de bonas ressorsas en sens de l’orientacion tantplan coma un bon self-control. Tot aquò es respectat e sublimat dins Hollow Knight, çò que ne fa segurament un dels melhors metroidvanias d’aquestas darrièras annadas, dur e gratificant, generós que non sai, d’un ambient unic que pren vertadièrament a las tripas e capita d’establir un ligam d’empatia entre lo jogaire e los insèctes umans que pòblan Hallownest.

Sus aquò vos daissi, me cal anar passar un còp de bomba insecticidi dins aquel monde que m’a pres mon arma, mon temps, e causat sabi pas quant de crampas als ponhets !

Chaspaires de maneta, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick e esportius de canapè, adiussiatz !

Quand soi arribat davant lo portal de l’ostalàs dels Finch, me dobtavi que s’anava passar quicòm, qu’aquela barradissa rovilhada pel temps, arrancada pel vent de la mar tota pròcha marcava mai que lo limit de la pèça de terrenh devoluda a la familha, non, èra la termièra d’un monde fantasiós poblat de sovenirs caloroses e agres. La cima de l’ostal bescornut, assemblatge de tric e de trac de peças eteroclitas, tor icaresca, freula e impausanta, que senhorejava lo bòsc environant n’èra un primièr indici.

Mos passes sul sendarèl solombrós esvalhavan los ausèls e los remembres, que se venián pausar d’un costat e d’autre coma de panèus indicators sul camin de ma memòria. Ara me sovèni.

Un ostal cargat de sovenirs….

Soi Edith. Edith Finch. Lo cachaniu e la darrièra dempuèi la mòrt de mamà. Me planhi pas, qu’ela visquèt plan mai longtemps que la majoritat dels autres membres de la familha. « Es la nòstra malediccion » : crèsi ausir encara la votz d’Edith, l’autra, ma rèire-menina. Es per aquò que soi venguda : per comprene. E per causir çò que vòli gardar e çò que vòli trasmetre, ara que la question se pausa…

Es malaisit al possible d’introduire What remains of Edith Finch sens levar la part de mistèri que fa la sal del jòc. E a l’encòp es complicat de rendre l’emocion que provòca, sus una durada pertant corteta : comptatz 2-3 oras per arribar a la fin de l’istòria. Mas son 2-3 oras que vos en sovendretz longtemps.

La narracion s’integra DINS çò que vesèm, amb las letras que virolejan e venon formar de mots engrunats per la votz d’Edith.

Aquel jòc n’es un sens n’èsser un, que tot repausa sus sa narracion repausa sus sa narracion, e tot çò que vòl far es nos contar una istòria. En l’ocurréncia serà l’istòria de la familha Finch, vista e redescobèrta pels uèlhs de la darrièra, Edith. Comprendrem plan viste que dins la familha Finch vivon pas vièlhs, e l’espèctre d’un biais de malediccion familiala i senhoreja dempuèi qualques generacions. Vertat ? Messorga ? Vertat facha conte o legenda mascarada ? I a pas res d’evident, e los sovenirs de la jova Edith se deuràn completar per debanar lo fial de sa memòria. Amb per sola ajuda un jornal intim e l’aubre genealogic dels Finch que se vendrà poblar pauc a pauc de caras desaparegudas, Edith s’avançarà dins l’ostal de familha, visitarà cada peça, cada cambra, quitament las que foguèron sageladas per causa de la dicha malediccion, e tornarà viure los moments de vida (e de mòrt) de sos aujòls. Cadun serà l’escasença d’una pastilha de gameplay diferenta, adaptada, fòrta, totjorn trantalhanta entre la malenconiá, l’onirisme e la rufa pesança d’una negra realitat.

Cort e brilhant, capitat de sa debuta a sa fin, What Remains of Edith Finch es un vidèojòc a despart, a l’encòp pepita artistica e tresaur narratiu, es un libre de dròlles que se desplega davant nosautres a cada pagina que viram, una carta postala en tres dimensions e milanta emocions.

Una de las sequéncias las mai trucantas del jòc.

Aquesta faula fantastica que se mòstra sovent negra e trucanta questiona lo pes de la familha e de las tradicions familialas, lo raconte familial, lo folclòre american tanben, çò que disèm e contam sus nòstres davancièrs, la frontièra entre la ficcion e la realitat, çò que nos cal transmetre tal qu’es e çò que podèm inventar, çò que demòra un còp que sèm partits, çò que laissam darrièr nosautres, e la vana batèsta de la persisténcia del sovenir fàcia a l’indefugibla corsa del temps.

En mai de, plan segur, questionar la possibilitat que lo vidèojòc siá un art…

En tot cas se qualqu’un vos contèsta aquel darrièr fach, parlatz-i de What remains of Edith Finch, lo cap d’òbra que se jòga sens saber jogar !